بیماری کم کاری تیروئید نوزادان یا هیپوتیروئیدی بسیار جدی است و در بدو تولد هیچ علامت بالینی ندارد بنابراین اگربه موقع در روزهای اول زندگی تشخیص داده شود، بطور موثری قابل درمان است اما اگر این بیماری در کودک وجود داشته باشد و تشخیص به موقع و زودرس، درمان به هنگام و مناسب صورت نگیرد خطر عقب ماندگی ذهنی را در کودک در پیش دارد که عارضه ای برگشت ناپذیر است. با غربالگری نوزادان و شناسایی بیماران و انجام درمان مناسب و به موقع، عوارض جدی بیماری اتفاق نمی افتد و ضریب هوشی طبیعی کودک حفظ شده و فردی مولد و سالم به جامعه تحویل داده می شود. این غربالگری در روزهای 3 الی 5 روزگی نوزاد با خون گیری از پاشنه ی پا انجام میشود. تا کنون تعداد زیادی بیمار از طریق غربالگری ها شناسایی و درمان شده اند و از عقب ماندگی ذهنی در آن ها پیشگیری شده است. این امر مهم نه تنها نوزادان مبتلا را، بلکه خانواده ها و جامعه را نجات داده است. همکاری کامل شما والدین عزیز با تیم بهداشتی درمانی ضامن سلامت فرزند دلبندتان است. جهت دریافت مشاوره در مورد بیماری کم کاری تیروئید، میتوانید با پزشکان و متخصصان بهداشتی مام کید در ارتباط باشید.
تیروئید چیست؟
تیروئید غده ای کوچک و پروانه ای شکل است که در قسمت جلوی گردن و زیر برجستگی حنجره قرار دارد. تیروئید به عنوان یکی از مهم ترین غدد بدن شناخته میشود.
وظیفه غده تیروئید در بدن چیست ؟
وظیفه اصلی غده تیروئید در بدن تولید و ترشح هورمون تیروکسین است.
وظیفه هورمون تیروکسین چیست؟
هورمون تیروکسین یکی از هورمون های بسیار مهم بدن است و تاثیر زیادی بر سلامت بخصوص در رشد و نمو دارد. وجود هورمون تیروکسین در رشد و تکامل مغز بسیار مهم و ضروری است. اگر به هر دلیلی این هورمون در بدن تولید نشود، تولید آن کم یا غیرطبیعی باشد، عوارض مختلفی در بدن ظاهر میشود. همچنین تولید بیش از حد نرمال هورمون در بدن نیز باعث بیماری می شود.
بیماری کم کاری تیروئید نوزادان چیست ؟
به کمبود هورمون تیروکسین در بدن، به هر علتی، بیماری کم کاری تیروئید می گویند . این بیماری در بدو تولد معمولا علامت مشخصی ندارد و بهترین روش پیدا کردن بیماران انجام غربالگری در نوزادان است. اهمیت این بیماری در این است که اگر بیماری به موقع تشخیص داده نشود و یا درمان دیر آغاز گردد، نوزاد به عقب ماندگی ذهنی دچار می شود.
انواع تیروئید کم کار
- در نوع گذرا بیماردر مدت زمان محدودی (این مدت میتواند از حدود دو هفته تا چندسال طول بکشد) نیاز به درمان دارد و بعد از آن با شروع به کار غده تیروئید وتولید کافی هورمون درمان قطع شده و دیگر نیاز به مصرف قرص لووتیروکسین در فرد نیست.
- در نوع دایمی بیمار بطور همیشگی و تا پایان عمر نیاز به مصرف قرص لووتیروکسین دارد و نباید دارو را قطع کند. دوز دارو ممکن است بر اساس آزمایش های هورمونی دوره ای او و بر اساس نیاز بیمار، کم وزیاد شود اما قطع کامل نخواهد شد.
علت و یا علل به وجود آورنده بیماری کم کاری تیروئید نوزادان چیست ؟
بروز بیماری کم کاری تیرئید نوزادن علت های زیادی دارد از جمله :
- ازدواج های فامیلی
- کمبود ید
- مادر مبتلا به دیابت، فشار خون و تیروئید در دوران بارداری (پره اکلامپسی)
- افزایش ید در بدن
- مصرف بتادین (برای ضدعفونی کردن در زمان بارداری، زایمان، مراقبت بندناف)
- مصرف بعضی داروهای حاوی ید مثل شربت اکسپکتورانت در دوران بارداری
- مصرف بعضی از داروها در زمان بارداری
علایم و نشانه های بیماری کم کاری تیروئید در نوزادان کدامند ؟
بیماران در بدو تولد معمولا بدون علامت هستند و به تدریج علائم و نشانه های بیماری بروز میکنند. برای کسب اطلاعات دقیقتر میتوانید محتوای علائم بیماری در نوزدان را مطالعه کنید.
علائم کم کاری تیروئید در ابتدای نوزادی :
- زردی طول کشیده بیشتر از دو هفته (برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد میتوانید محتوای زردی کودکان را مطالعه کنید.)
- اختلال در شیر خوردن
- پف آلودگی در صورت و بدن
- زبان بزرگ
- رنگ پریدگی
- کم بودن دمای بدن (اغلب زیر 35 درجه)
- کم تحرکی و حرکات آهسته غیر معمول
- یبوست
- ملاج خلفی بزرگ
- اختلالات تنفسی
- خواب آلودگی
علائم کم کاری تیروئید در اولین ماه زندگی :
- کبود بودن انگشتان دست ها و پاها
- ورم در دستگاه تناسلی خارجی
- یبوست
- بزرگ بودن شکم
- ضربان قلب کند
- کاهش فعالیت
- خواب آلودگی
- اختلال تنفسی ناشی از بزرگ بودن زبان
علائم کم کاری در سه ماه اول زندگی :
- فتق نافی
- پوست خشک
- بزرگی زبان
- پف آلودگی کل بدن
- گریه خشن
- رشد جسمی کم
چرا نوزادان مبتلا به کم کاری تیروئید در بدو تولد علامت های بیماری را نشان نمی دهند ؟
هورمون های غده تیروئید نقش اساسی در رشد و نمو بدن ( هم قبل از تولد و هم بعد از تولد ) دارند. در دوران جنینی، جنین هورمون مورد نیاز برای رشد و نمو بدن را از راه جفت از مادر میگیرد. نوزادانی که از مادران سالم و مادران مبتلا به کم کاری تیروئیدی که به خوبی درمان شده اند متولد میشوند، در زمان تولد رشد و نمو طبیعی دارند. اما نوزادانی که از مادران مبتلا به کم کاری تیروئیدی متولد می شوند که درمان نشده اند یا قرص مصرف میکنند اما کنترل متابولیک مناسبی ندارند، میتوانند در بدو تولد علامت های بیماری را به صورت اختلال در رشد و نمو داشته باشند.
بیماری کم کاری تیروئید در نوازادان چه عوارضی به دنبال دارد؟
بیماری کم کاری تیروئید نوزادان بسیار جدی است و عدم تشخیص به موقع بیماری و یا شروع دیر هنگام درمان عوارضی جدی و غیرقابل برگشت ایجاد میکند. این بیماری میتواند باعث بروز عوارضی چون عقب ماندگی ذهنی، کوتاهی قد و کم شنوایی شود. به دلیل وجود نداشتن علائم مشخص بیماری در بدو تولد، غربالگری تمام نوزادان در روزهای 3 الی 5 روز بعد از تولد اهمیت بسیار زیادی دارد و فقط با غربالگری، می توان در زمان مناسب بیماری راتشخیص داده و با درمان به موقع از بروز عوارض آن پیشگیری کرد.
آیا درمان به موقع و مناسب کم کاری تیروئید می تواند از بروز عوارض بازگشت ناپذیر این بیماری در نوزادان مبتلا به کم کاری تیروئید پیشگیری کند ؟
خوشبختانه تشخیص به موقع و شروع به هنگام درمان از بروز عقب ماندگی ذهنی در نوزاد مبتلا به بیماری کم کاری تیروئید جلوگیری میکند. علاوه بر اینکه درمان به موقع بسیار مهم است، مصرف صحیح دارو بر اساس دستور پزشک، رعایت توصیه های پزشک در مورد مراقبت از کودک نکات مربوط به مصرف قرص، انجام آزمایشات هورمونی زمان معین طبق دستور پزشک و ویزیت مستمر پزشک بر اساس دستورالعمل کشوری و عدم توجه به توصیه های غیر علمی اطرافیان در ارتباط با مصرف دارو ضامن سلامت و حفظ ضریب هوشی شیرخوار بیمار است.
روش مصرف قرص لووتیروکسین در کودکان چگونه است ؟
بسیار مهم است که قرص لووتیروکسین دقیقا به مقدار و دوز تجویز شده توسط پزشک مصرف شود و به هیچ وجه خودسرانه یا تحت تاثیر توصیه اطرافیان نباید دوز مصرفی دارو را تغییر داد یا مصرف آن را قطع کرد.
مدت زمان مصرف قرص لووتیروکسین در کودکان مبتلا به کم کاری تیروئید
قرص لووتیروکسین فقط به دستور پزشک، کم، زیاد و یا قطع می شود و نباید خودسرانه توسط والدین تغییر کند. معمولا درمان کم کاری تیروئید تا 3 سالگی کودک ادامه دارد. در مواردی بر اساس آزمایشات صورت گرفته ممکن است پزشک تشخیص دهد که باید تا پایان عمر قرص لووتیروکسین مصرف شود یا اینکه کودک دیگر نیازی به دارو ندارد.
مصرف بیش از حد قرص لووتیروکسین چه خطری دارد ؟
مصرف بیش از اندازه تجویز شده از قرص لووتیروکسین نیز علائم بالینی برای فرد به دنبال دارد. این علائم شامل بی قراری، اختلال خواب، عصبی شدن، افزایش ضربان قلب میباشد. در شیرخواران وزن نگرفتن در اثر مصرف بیش از اندازه قرص لووتیروکسین بروز میکند و با کم کردن مصرف دارو برطرف میشود.
قرص لووتیروکسین با چه داروهایی تداخل دارد ؟
از مصرف هم زمان قرص لووتیروکسین با مولتی ویتامین و آهن و داروهای حاوی کلسیم خودداری کنید. لازم است بین مصرف این داروها و مصرف قرص لووتیروکسین حداقل 3 الی 4 ساعت فاصله زمانی باشد. همچنین مصرف همزمان قرص لووتیروکسین با شیرهای دارای ترکیبات سویا مثل ایزومل نیز جذب لووتیروکسین را مختل می کند. به همین دلیل بین مصرف شیرهای حاوی سویا و قرص لووتیروکسین 1 الی 2 ساعت فاصله زمانی را رعایت کنید. مصرف قرص لووتیروکسین در مادران باردار و شیرده منعی ندارد و در صورتی که مادری در زمان قبل از بارداری با قرص لوتیروکسین تحت درمان بوده در دوران بارداری باید مصرف دارو را ادامه دهد و بطور منظم توسط پزشک ویزیت شود تا بر اساس نتایج حاصل از آزمایشات دوز مصرفی قرص تغییر کند.
*تحت هیچ شرایطی خودسرانه و به توصیه اطرافیان ، دوز مصرفی دارو را تغییر ندهد یا دارو را قطع نکند .
روش مصرف لووتیروکسین برای شیرخوار
- روش اول: قرص را نصف کنید و یا آن را به قطعات کوچک تقسیم کنید سپس با مقدار کمی آب قرص را حل کنید و تمام محلول را از طریق قطره چکان یا قاشق به شیرخوار بدهید. سپس مجددا داخل قطره چکان آب بریزید وبه شیرخوار بخورانید تا خیالتان راحت شود که دوز تجویز شده به طور کامل به کودک خورانده شده است.
- روش دوم: قرص را نصف کنید و تکه های قرص را کاملا خرد یا پودر کنیدو سپس چند قطره آب اضافه کنید و قرص را کاملا حل کنید و محلول حصل را به شیرخوار بخورانید.
سخن پایانی
ماه های اول زندگی نوزادان از مهمترین و حساس ترین دوره های زندگی آنان است. بررسی دقیق هر علائم و نشانه ای همچنین چکاب ماهانه مراجعه به موقع مراکز بهداشت به تشخصی و سریع بیماری ها کمک می کند. در این بخش به بررسی کم کاری تیروئید پرداختیم، همانطور که در طول محتوا گفته شد، تشخیص به موقع این مورد در پیشگیری و درمان بسیاری از مشکلات موثر است. در صورتی که نیاز به مشاوره دارید، میتوانید اقدام به دریافت وقت به صورت آنلاین از مشاورین مام کید در ۲۴ ساعت شبانه روز داشته باشید.
